نکات مهم در طراحی نورپردازی محوطه و فضای باز
در این مطلب به نکات مهم در طراحی نورپردازی محوطه و فضای باز می پردازیم. سعی ما براین است که بتوانیم دید بهتری نسبت به طراحی نورپردازی محوطه و محل قرارگیری وسایل روشنایی محوطه در اختیار شما قرار دهیم. برای حصول نتیجه بهتر قبل از انجام نورپردازی محوطه به بررسی نکات، بایدها و نبایدهای این موضوع خواهیم پرداخت.
نورپردازی محوطه را از کجا شروع کنیم؟
شاید این اولین سوالی باشد که به ذهن بیشتر افراد خطور می کند. بنابراین ابتدا به پاسخ این سوال می پردازیم.
- در ابتدا بر نورپردازی محوطه تمرکز نکنید.
در حالی که دید کلی شما روی نورپردازی محوطه متمرکز است، شما نباید بلافاصله به سراغ نورپردازی بخش های اصلی محوطه مانند مسیرهای عبور و یا عناصر مهم مانند درختان بروید. در واقع، تمرکز اولیه باید روی اساسی ترین و با ارزش ترین بخش دارایی شما برای انجام نورپردازی محوطه باشد. فک می کنید چه چیزی می تواند با ارزش ترین بخش دارایی شما باشد - بر روی نورپردازی خانه تمرکز کنید.
خانه شما مطمئناً با ارزش ترین و گران ترین قسمت فضایی است که در اختیار دارید. نورپردازی محوطه ای که خانه شما در آن قرارگرفته بدون در نظر گرفتن نورپردازی خود منزل، چه معنایی می تواند داشته باشد؟! بنابراین ابتدا باید توجه خود را روی نورپردازی منزل با استفاده از انوع مناسب وسایل نورپردازی محوطه معطوف کنید. با این کار هم نیاز خانه شما به نور برطرف می شود و هم ایمنی و امنیت شما در شب تا حد زیادی تأمین می شود. باید وسایل روشنایی را طوری قرار دهید که دیوارهای خانه و همچنین ویژگی های معماری را برجسته کنند. چرا که احتمالا هزینه و وقت زیادی صرف طراحی و ساخت آن ها کرده اید و با آمدن شب و تاریک شدن هوا نباید آن ها از نظر پنهان بمانند. - شناسایی فضاها و بخش های اصلی محوطه
توجه داشته باشید که در طراحی نورپردازی محوطه چشمان شما نسبت به نورپردازی داخلی به نور کمتری نیاز دارند. چون فضای داخلی و بیرونی کاملا با هم فرق دارند و نیازهای روشنایی این دو نیز با هم متفاوت است. مکان های اصلی و پراستفاده یا دارای ویژگی های خاص در محوطه را شناسایی کنید و تمرکز اصلی نورپردازی بیرونی را روی آن ها معطوف کنید. برای اینکه برنامه ریزی نورپردازی در محوطه را شروع کنید هنگام شب به قدم زدن در این فضا بپردازید. نحوه و زمان استفاده از فضاهای بیرونی را در نظر بگیرید و نور محوطه را متناسب با این نیازها برآورد کنید. مسائلی که باید از آن ها اجتناب کنید را مورد توجه قرار دهید. بهترین مکان در فضای بیرونی را که با فراهم سازی نور کافی در آن بخش می توانید مدت ها بعد از تاریکی هوا از آن لذت ببرید را مشخص کنید. این مکان، می تواند آلاچیق، استخر، آب نما و یا زمین بازی محوطه شما باشد. وقتی زمان انتخاب وسایل و نصب آن ها رسید، از نتایج بررسی های خود برای نورپردازی محوطه و فضای باز استفاده کنید. - انتخاب چراغ محوطه مناسب
در مورد نور در بدو امر آنچه که به نظر می رسد این است که نور از شدت، یا میزان انتشار و رنگ برخوردار است. اما بدون صحبت در مورد بهره وری انرژی، نمی توانیم در مورد نورپردازی محوطه صحبت کنیم. لامپ های رشته ای انرژی زیادی را مصرف می کنند و آنقدر که دوست دارید دوام نخواهند داشت. استفاده از لامپ هایی با توان بیش از نیاز محیط هم، می توانند تابش آزار دهنده ای ایجاد کنند که برای شما و مهمانانتان خوشایند نخواهد بود.
لامپ های هالوژن نسبت به لامپ های رشته ای کارآمدتر هستند که به طور معمول مصرف انرژی کمتر و طول عمر بیشتری دارند.
در حال حاضر لامپهای فلورسنت در طیف رنگی بهتری تولید می شوند. دوام آن ها بیشتر است و انرژی مصرفی آن ها نسبت به لامپ های رشته ای و هالوژن کمتر است. - چراغ های LED را انتخاب کنید؛
در حالی که میزان هزینه برای خرید چراغ های محوطه LED بیشتر است، اما این هزینه با عمر فوق العاده طولانی و مصرف بسیار کم انرژی برای شما جبران می شود. چراغ های محوطه خورشیدی نیز یک گزینه سازگار با محیط زیست برای تأمین روشنایی محوطه هستند.
مشکلات روشنایی محوطه در فضای باز و رفع آن ها
- مسائل مربوط به روشنایی در محوطه و فضای باز با نورپردازی داخلی متفاوت است. به عنوان مثال در فضای باز، انعکاس، کمتر ایجاد مشکل می کند چون بیشتر سطوح تاریک هستند و نمی توانند نور را به خوبی منعکس کنند. در مقابل مسائل مربوط به جلوگیری از نور زننده و خیره کننده، در نورپردازی فضای بیرونی و محوطه از اهمیت بیشتری برخوردار است.
- نور زننده چشم، هنگامی ایجاد می شود که از منبع نور بیش از حد بزرگ یا خیلی پر نور استفاده شود. بنابراین در نورپردازی محوطه و فضای باز باید حساسیت ویژه ای نسبت به نور مستقیم در مقابل نور غیر مستقیم داشته باشید.
- برای جلوگیری از هرگونه تابش خیره کننده ناخواسته، تا جایی که ممکن است از روشنایی نرم و متمرکز رو به پایین استفاده کنید.
- در استفاده از چراغ های محوطه افراط نکنید.
برای نورپردازی محوطه، وسایل نورپردازی زیادی را در یک فضا چینش نکنید. هر چند ممکن است ایجاد نور بهینه در یک فضا یا از یک شئ در فکر شما باشد اما در این حالت با افزایش چراغ ها، شما فقط دارید توجه بیشتری را به خود چراغ ها معطوف می کنید. این کار هم هزینه شما را بالا می برد و هم میزان نور متمرکز شده در یک فضا را بیش از حد افزایش می دهد. - از بازی نور و تاریکی استفاده کنید.
اگر واقعاً قصد دارید یک کانون توجه ایجاد کنید از سایه روشن ها استفاده کنید. در نورپردازی محوطه و فضای باز نیاز نیست برای ایجاد یک کانون توجه حتمأ چراغ های زیادی را در آن نقطه قرار دهید. در عوض چند چراغ نورافکن با زاویه های مختلف را طوری قرار دهید که المان مورد نظر شما روشن شود. این کار سایه روشن هایی را ایجاد می کند که جلوه زیبایی را پدید می آورد. المان مناسب این نوع نورپردازی می تواند یک مجسمه، یک درخت یا یک گیاه زینتی خاص و… باشد. - فضاهای دور از چشم را نادیده نگیرید.
یک مکان تاریک و بدون استفاده در گوشه حیاط، ممکن است این فکر را ایجاد کند که ضرورتی برای نورپردازی آن وجود ندارد. با این تصور، شما از استفاده واقعی از زیبایی نورپردازی و ایمنی و امنیت آن غافل می شوید. در این گونه موارد می توانید از چراغ های تأکیدی استفاده کنید. حتی استفاده از یک نور تأکیدی کوچک می تواند برای گوشه های تاریک اطراف حیاط معجزه کند. این کار نه تنها زیبایی بیشتری ایجاد می کند، بلکه از حضور مزاحمانی که به دنبال مکان های تاریک هستند تا از دید شما مخفی شوند نیز جلوگیری می کند.
چراغ های محوطه را کجا قرار دهیم؟
نورپردازی بر اساس عملکرد در فضای داخلی و در فضای باز، به سه بخش تقسیم می شود:
- نور کلی یا عمومی: این نور، نورکلی را برای یک اتاق یا فضا فراهم می کند تا بتوان کارهای ساده مانند حرکت کردن ایمن در آن مکان را انجام داد.
- نور وظیفه ای یا موضعی: روشنایی وظیفه ای نسبت به نور عمومی کوچکتر است و برای هدفی خاص مانند روشن کردن یک مسیر استفاده می شود.
- نور تأکیدی: نور تأکیدی توجه را به یک جسم یا منطقه جلب می کند. این موضوع در نورپردازی محوطه، معمولاً با نورافکن ها یا وال واشرها محقق می شود.
نورپردازی محوطه را می توان تقریباً در هر جایی استفاده کرد، اما وجود آن در بعضی از نقاط کاملاً ضروری است.
در ادامه این مطلب مکان های ضروری برای انجام نورپردازی محوطه را بررسی می کنیم.
- مسیرهای رفت و آمد: روشنایی مسیرها لازم است چون نوری که فراهم می کند حالت مهمان نوازی را بیشتر نشان می دهد و همچنین پیاده روی در طول مسیر را ایمن تر می کند. برای روشنایی مسیرها چراغ ها را لزومأ در یک راستا قرار ندهید انجام این کار به جای ایجاد یک مسیر گرم و دعوت کننده برای پیاده روی، ظاهری مانند باند فرودگاه را تداعی می کند. کمی خلاق باشید می توانید چراغ ها را به حالت زیگزاگ یا تصادفی قرار دهید به طوری که نور آن ها به مسیر حرکت بتابد. برای نورپردازی مسیرهای محوطه چراغ های زیاد لازم نیست. استفاده از چراغ های دفنی که چشم را نزند می تواند برای روشن سازی مسیرها گزینه خوبی باشد یا می توان از سنگفرش هایی که به صورت جداگانه روشن می شوند نیز استفاده کرد. چراغ پایه کوتاه نیز می تواند گزینه دیگری برای این کار باشد.
- ورودی ها: چراغ ها را می توانید در دو طرف درب یا بالای درب جلو قرار دهید در مورد درب عقب نیز می توانید همین کار را انجام دهید. درهای ورودی جانبی را نیز فراموش نکنید. برای نورپردازی ورودی ها، چراغ های محوطه دیواری، آویز و ایستاده با توجه به امکان استفاده از آن ها قابل تهیه هستند.
- مسیر حرکت ماشین: چراغ محوطه با ولتاژ پایین، گزینه خوبی برای مسیر حرکت ماشین است. چرا که به طور معمول نصب آن راحت تر است و انرژی کمتری نسبت به سیستم های دیگر مصرف می کند.
- پله ها: برای ایمنی افراد بویژه کودکان و سالمندان پله ها باید دارای نور کافی باشند. به این منظور، روی پله ها(محل گذاشتن پا)، لبه بالایی پله یا لبه داخلی پله را می توان روشن کرد. همچنین می توان در راستای نرده یا دیوار کناری پله از نور خطی استفاده کرد یا از چراغ آویز برای دیوار این قسمت استفاده نمود.
- آلاچیق یا سایه بان: از نورپردازی موضعی برای روشنایی نقاط خاصی که در یک آلاچیق، ایوان یا سایه بان وجود دارند، می توان استفاده کرد. آشپزخانه در فضای باز یا محل کباب کردن، و همچنین نرده ها و مکان های نشیمن نقاطی است که باید مورد توجه قرار گیرند. از یک نور رو به بالا می توان در محل آلاچیق استفاده کرد تا نور را به سمت بالا روی چتر یا برآمدگی آلاچیق برای جلوه بیشتر بتاباند.
- ویژگی های معماری: از نورپردازی محوطه در فضای باز برای برجسته سازی یک دیوار با ظرافت های معماری می توان استفاده کرد، به عنوان مثال، پرتوی نوری که از فاصله دور با استفاده از وال واشر به یک دیوار معطوف شود، سایه روشن های جالبی ایجاد می کند که به جلوه معماری و نمود گیاهان نزدیک نیز کمک کند.
طیف وسیعی از وسایل روشنایی محوطه، از جمله چراغ های پایه دار، چراغ های آویز، دیوارکوب ها، لامپ های قابل حمل و … تقریباً برای هر نقطه در دسترس است. با این حال، هر وسیله ای که در فضای باز استفاده می شود باید برای استفاده در مکان مرطوب مناسب باشد.